مرقّع به مجموعهای از قطعات مختلف هنری ـ خوشنویسی، نقاشی، تصویرگری، تذهیب و عکس ـ گفته میشود که به شکل خاصی به یکدیگر پیوستهاند. مرقّعات بهدلیل ساختار پیچیده فنی و هنری در معرض بیشترین آسیبها هستند که نیاز به بررسی، مراقبت و درمان تخصصی دارند. این پژوهش تعدادی از مرقّعات کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران را مورد مطالعه آسیبشناسی قرار میدهد. این آثار شامل آلبومها، نقاشی و خوشنویسی است. پژوهش حاضر تأثیر محرکهای خارجی و داخلی را که منجر به آسیبهای مختلف و در نهایت از بین رفتن اثر میشوند بررسی میکند. شناخت و بررسی این عوامل و آسیبها کمک فراوانی به جلوگیری از گسترش آسیبها و در نهایت نگهداری از این هنر ارزنده میکند. این پژوهش بر اساس بررسی کمّی و تحلیل کیفی آسیبهای موجود در خوشنویسی، نقاشی و آلبومهای مرقّع با روش کتابخانهای و میدانی انجام شده است. یافتههای پژوهشِ پیش رو نشان میدهد که تغییر استاندارد نور، حرارت، رطوبت، و همچنین مرمتهای نادرست موجب واکنشهای مختلف شیمیایی گردیده که نتیجه آنها اکسیداسیون و اسیدی شدن اثر است. ترکیبات جدید حاصل از فرایندهای شیمیایی موجب تسریع فرایند اسیدی شدن کاغذ و تخریب بافت سلولوزی آن، فروپاشی رنگ، تصاویر و در نهایت از بین رفتن اثر میشود. همچنین، آسیبهای فیزیکی که در اثر فشار نیرو در حین استفاده و حملونقل بهوجود میآیند موجب پارگی اتصالات، کاغذ و ریختگی ترکیبات رنگی میشوند.
Bozorgzade T. Pathology of a number of Moraqqas from the Central Library and Documentation Center of the University of Tehran. Golestan-e Honar 2025; 9 (2) :45-25 URL: http://golestanehonar.ir/article-1-497-fa.html
بزرگزاده طاهره. آسیبشناسی تعدادی از مرقّعات کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران. گلستان هنر. 1404; 9 (2) :45-25