شکل‌گیری و حیات همه‌ باغ‌ها وابسته به آب است. با وجود این، نسبت میان باغ و سرزمینی که در آن واقع شده بر جایگاه و نقش آب تأثیر می‌گذارد. کم‌توجهی به سرزمین و نحوه‌ آبادشدن آن، تخریب گسترده و تغییر شکل بستر شکل‌گیری باغ‌ها و البته غفلت از تفاوت میان گونه‌ها‌ی باغ بیشترین توجه را به درون فضای محصور باغ معطوف ساخته است. این توجه ناهمگن به تخریب محیط‌های پیرامون باغ‌های تاریخی در دهه‌های اخیر منجر شده و به‌علاوه فهم ما را از آب و قنات، به‌عنوان زیرساخت و شکل‌دهنده‌ زندگی در محدوده‌های وسیعی از فلات ایران، فروکاسته است.
در این مقاله، نمونه‌ای کلاسیک از باغ‌های شکل‌گرفته براساس قنات مطالعه می‌شود تا نقش قنات و نسبت میان آن و بستر شکل‌گیری باغ روشن شود. در ابتدا، با اشاره به نسبت میان باغ و زراعت و انواع کشت، گونه‌ای از کشاورزی آبی معرفی می‌شود که در محدوده‌ دامنه‌های کوهستانی صورت می‌گیرد. باغ و منطقه‌ فین یکی از نمونه‌های کهن این نوع زراعت محسوب می‌شوند. این نوع زراعت از نمونه‌های پرشمار مشابه در فلات مرکزی ایران است که معمولاً شامل حوضه‌های متعدد و برجستگی‌هایی با حوضه‌های آبریز مستقل است. بررسی سابقه‌ تاریخی فین و مطالعه‌ شکل و خصوصیات زمین نشان می‌دهد که منطقه‌ یادشده واحه‌ای در مقابل مخروط‌افکنه‌ای است که روی شیب کوهستان قرار دارد و در شکل‌گیری روستا یا زیستگاه فین نقشی مهم داشته است. در ادامه، با مطالعه‌ منابع آبی کاشان و فناوری قنات روشن می‌شود که منشأ آب چشمه‌ فین یا سلیمان کجاست و چگونه به فین می‌رسد. علاوه براین، براساس منابع جغرافیای تاریخی، ارتباط گسترده میان مهم‌ترین خصوصیات منطقه‌ یادشده با آب چشمه‌ فین مشخص می‌شود. برای تکمیل تصویر یادشده، مظهرخانه‌ چشمه‌ فین و سازه‌های آبی مرتبط با آن و همچنین محدوده‌ باغ‌ها و کشتزارها با اتکا به عکس‌های هوایی و مطالعات میدانی بررسی می‌شوند. نتیجه شناسایی نوعی ساختار محیطی است، فراهم‌آمده از ترکیب باغ تاریخی اصلی، رشته‌ قنات، مظهرخانه، باغ‌های دیگر اعم از رسمی (فرمال)، خانه‌باغ و باغ‌های میوه، مزارع، سازه‌های آبی مانند لت‌ها یا بخشاب‌ها، آسیاب‌ها و سیل‌بندها. ترکیب این عناصر زیستن در سرزمینی خشک را میسر می‌کند. در واپسین بخش مقاله، نقش آب درون باغ و سازه‌ها آبی مرتبط با آن مطالعه می‌شود. این بخش مرتبط با مباحث پیشین و وابسته به آب قنات است، اما مقیاسی متفاوت دارد. مقایسه‌ این دو مقیاس نشان می‌دهد که نقش آب فراتر از حصار باغ است و در قلمرو و بستری که باغ در آن قرار گرفته نیز گسترش یافته است؛ همچنین، آشکار می‌کند که همه‌ عناصر مرتبط با آب قنات و ساختار محیطی مورد نظر با رشته‌ای به یکدیگر مرتبط می‌شوند.