نقش‌مایۀ شیر در تاریخ هنر و اندیشۀ بشری، در همنشینی با اهداف و عقاید آدمی، به اشکال مختلفی ظهور کرده و با نظر به ظرفیت‌های تصویری خود، به نماد و نشانه و مفاهیم مرتبط بدل شده است. این مهم از کهن‌ترین ادوار تا تاریخ متأخر ایران تداوم یافته و در فرهنگ و هنر قاجار، با نگاهی به گذشته و مطابق با نوع نگرش و مقتضیات این دوره، متجلی شده است. شیر قاجاری هرچند از جایگاه اساطیری خود تا حد زیادی تنزل کرده و سویه‌ای عینی‌تر یافته، با این حال وجهۀ نمادینش را کماکان حفظ کرده است. این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی، در پی پاسخ به دو پرسش عمده است: ۱) بازنمود نقش شیر در هنر دورۀ قاجار در چند دسته قابل طبقه‌بندی است؟ و ۲) مفاهیم و مضامین این نقوش و بازنمایی‌ها چیست؟ طبقه‌بندی موضوعی و نحوۀ بازنمایی و مضمون‌شناسی این آثار در رسانه‌های مختلف، که تاکنون در هنر قاجار کمتر مورد توجه قرار گرفته، از اهداف نوشتار است.  نتایج حاصل نشان می‌دهد در هنرهای تصویری قاجار، شیر از جانوری مغلوب و منفعل در شکارگاه که اسباب سرگرمی و قدرت‌نمایی است، تا حیوانی که معجزه‌وار عامل اجرای خواست اولیای الهی می‌گردد یا مراتب عروج را می‌پیماید، در تغییر است. هریک از این موارد، مضمونی خاص را نیز نمایندگی می‌کند؛ از جمله سیاسی، درباری، مذهبی، روایی، تمثیلی و تزئینی، که در این بین مضمون مذهبی غالب است. نحوۀ بازنمایی این نقش با توجه به مضامین مختلف، عمدتاً نمادین بوده و گاه واقع‌گرا و تا حدودی تجریدی می‌شود. طبقه‌بندی این نقش‌مایه نیز در چهار دستۀ عمده و سه دستۀ فرعی انجام گرفت.