مرقّعات، علاوه بر کارکرد اصلیشان، یعنی گردآوری و نگهداری آثار پراکنده، اطلاعات مهمی از حاشیهسازی و نقش قاب در ساختِ مرقّع به دست میدهند. این پژوهش بر آن است که از رهگذر بررسی نمونهای متفاوت از حاشیهها به نوعشناسی حاشیهها و تفسیر رابطۀ حاشیه و متن در این گونۀ تاریخی هنر راهی باز کند. حاشیهای نادر در مرقّع امیر غیببیگ، نشان میدهد که این گونۀ بصری میتواند از کارکرد آغازین خود، یعنی حفاظت و تزیین اثر، فراتر رود و از منظری روایتِ اثر را کامل کند و از منظری دیگر، خود به عنوانِ اثری مستقل، راویِ مضامین خود شود و تعاملات بینافرهنگی را نیز آینگی کند. در این پژوهش تلاش بر این است تا با استفاده از برخی نظرات پدیدارشناسان تخیل، در پی پاسخ به این سؤالها باشد که آیا تخیلِ سازندۀ مرقّع نقشی در گزینش یا خلق حاشیه برای اثری که بر او پدیدار شده دارد یا حاشیه، حاصل فرایندی اتفاقی و صرفاً تزیینی است؟ همچنین، تخیل مخاطب هنگام پدیدار شدنِ مجموع اثر و حاشیه، چگونه میان معنایابی و معناسازی تردد کرده و نادانسته وارد فرایند پدیدارشناسی خیال میشود؟ نمونهحاشیۀ بررسیشده در این مقاله نشان میدهد خلق یا گزینش حاشیه برای اثر از سوی گردآورنده و همچنین مواجهه مخاطب با حاشیه و اثر از رهگذر بازخلقِ ذهنی تصاویر، معرفتی شخصیشده، همچنین پدیدههای آمده از فرهنگی دیگر نیز توانستهاند نوعی طرحاندازیِ حاصل از پویایی تخیل ایجاد کنند و نه صرفاً تکرارِ قواعدِ پیشمعین. این مقاله از نظر رویکرد پدیدارشناسی تخیّل بهره میبرد؛ از نظر هدف بنیادی ـــ نظری بوده و از نظر روش توصیفی ـــ تحلیلی به شمار میرود.
Zarghami N. The Semantic Function of Margins in Muraqqa Through a Case Study of a Margin in the Muraqqa of Amir Ghiyath Beg Ghayb-Beg. Golestan-e Honar 2025; 9 (1) :244-213 URL: http://golestanehonar.ir/article-1-472-fa.html
ضرغامی نفیسه. کارکرد معنایی حاشیه در مرقّع با بررسی موردی «حاشیه»ای از مرقّع امیر غیببیگ. گلستان هنر. 1403; 9 (1) :244-213