از نیمهٔ دوم قرن نهم هجری قمری، هنر مرقّعسازی رواج بسیاری یافت و در سدههای دهم و یازدهم به اوج رسید، اما با ظهور صنعت چاپ از رونق و اوج درخشش افتاد. بسیاری از مرقّعات به دستور پادشاهان و به دستیاری هنرمندان درباری ساخته میشدند اما مرقّعات دیگری هم در کتابخانهها موجود است که توسط بزرگان هر دوره تهیه شده و معمولاً کیفیت هنری بدنۀ این گونه مرقّعات نسبت به مرقّعات درباری ضعیفتر است. با این حال خودِ آثار هنری موجود در این مرقّعات، گاهی ارزش بسیار دارند. مرقّعی که در این پژوهش شناسانده شده از این گونه است. از میان مرقّعات بهیادگارمانده در کتابخانههای ایران، مرقّع معرفینشدهای موجود است که به شمارهٔ اموال ۱۰۶۰ در کتابخانهٔ مرکزی تبریز نگاهداری میشود. این نسخهٔ ارزشمند پس از فوت مرحوم حاج محمد نخجوانی در سال ۱۳۴۱خ ـــ بنا به وصیت وی ـــ به کتابخانهٔ مرکزی تبریز اهدا میشود. احتمالاً این مرقّع در اواخر دورۀ قاجار و به احتمال کمتر در اوایل دورۀ پهلوی، از آثار خوشنویسان مطرح دورۀ صفوی و قاجار، گردآوری شده که در آن میان آثاری از وصال شیرازی، درویش عبدالمجید طالقانی، میرعماد، محمدحسین حکاک شیرازی، علی، شاهزادهخانم والده علی بخش میرزا، و ابوالقاسم رضوی به چشم میخورد.
این پژوهش بر آن است تا به معرفی 58 قطعۀ خوشنویسی این هنرمندان بپردازد که هر یک به شیوههای گوناگون، قطعهای را قلمی کردهاند.
Shahrezaei B. An introduction on the calligraphy pieces and artists of album 1060 of Tabriz Library. Golestan-e Honar 2025; 9 (1) :191-169 URL: http://golestanehonar.ir/article-1-470-fa.html